Obróbka uzębień bez tajemnic

W większości maszyn i urządzeń niezbędne jest zastosowanie sprawnego i odpornego na działanie czynników zewnętrznych systemu przekazywania napędu. W sytuacjach, gdy w grę wchodzą znaczne obciążenia mechaniczne, a także konieczność przenoszenia wysokich momentów obrotowych i pracy z dużymi prędkościami obrotowymi, przy jednoczesnej małej awaryjności oraz ponadprzeciętnej żywotności najczęściej wybierane są koła zębate. Ich praca polega na przekładaniu ruchu obrotowego z jednego wałka na inny za sprawą nacisku między powierzchniami współpracujących zębów, a częściowo również dzięki tarciu. Z uwagi na wymaganą precyzję, obróbka uzębień musi być wykonywana z niską tolerancją wymiarową, a ich powierzchniom trzeba nadać właściwą geometrię oraz poziom wykończenia. Przekonajmy się, jakie są rodzaje uzębień i sprawdźmy, jak mogą powstawać.

Jakie uzębienia są stosowane w kołach zębatych?

Koła zębate mogą przybierać różną postać, zarówno jeżeli chodzi o rozmieszczenie zębów, jak i ich rodzaj. Najczęściej spotyka się koła zębate walcowe, gdzie zęby są nacięte na powierzchni równoległej do osi obrotu. Stosowane są także zęby stożkowe, w których uzębienie jest umieszczone na powierzchni skośnej w stosunku do osi obrotu. Warto też pamiętać, że poza uzębieniami zewnętrznymi występują również wewnętrzne. Często koła współpracują też z tzw. zębatkami, czyli listwami z odpowiednim uzębieniem. Same zęby mogą też mieć rozmaitą geometrię. Używane są zęby proste o linii ułożonej prostopadle do osi obrotu, zęby śrubowe ustawione pod określonym kątem, a także zęby łukowe z linią będącą krzywą. Występuje też uzębienie daszkowe, w którym linia zębów ma dwie części schodzące się pod określonym kątem. Różne mogą być też zarysy zębów.

Jak powstają zębatki?

Sposób powstawania zębatek jest uzależniony od ich rodzaju. Najczęściej są one uzyskiwane dzięki dłutowaniu. Możliwe jest użycie strugania albo połączenia procesu toczenia z frezowaniem obwiedniowym. Półprodukty są też zwykle ulepszane termicznie lub metodami chemiczno-termicznymi.